Thầy ra đi ngày 28 tháng 03 năm Bính Tuất-2006
Một sáng, nghe quý Thầy bạn cho hay Giáo sư Minh Chi đã mất, tâm hồn con ngỡ ngàng, niềm xúc động vô bờ bến cứ mãi trào dâng.
Những chú sáo nhiều màu đang bay thẳng vào khu chánh điện. Cơn gió thoảng nhẹ nhàng thoảng qua. Than ôi! Thầy đã vĩnh viễn ra đi!
Con đến trước bàn thờ Phật, đốt ba nén nhang thầm tưởng niệm, khấn nguyện cho hương hồn Thầy tiêu diêu nơi tịnh giới an nhàn. Nụ cười hoan hỷ của Thầy đã là nhạc đệm cho bài kinh Bát Nhã con bắt đầu trì tụng. Ô hay, mây gió lặng thinh như cảm thông cho sự trống vắng nơi con!
Kính thưa Thầy,
Hồi tưởng lại, khi xưa, Thầy là người có địa vị trong xã hội, rồi từ bỏ tất cả để trở thành một Phật tử thuần thành, với đời sống thật giản đơn, bình thường. Thầy là con người thông minh, tính tình bộc trực thẳng thắn, chưa bao giờ tự cao, tự đại hay tự phụ. Thầy bình dị ngoài sức tưởng tượng của mọi người. Tại tư gia Thầy hay nơi làm việc ở Thiền Viện Vạn Hạnh, chỉ toàn là kệ sách và tập viết.
Nhiều lần tâm sự với con và vài huynh đệ, Thầy cho biết cuộc đời Thầy cũng gặp rất nhiều gian nan thử thách. Nhưng chưa lần nào Thầy chào thua, than thở hay lẩn tránh. Vì vậy, khi rảnh rỗi, con hay gần gũi để học hỏi, lắng nghe những kinh nghiệm sống từ cuộc đời Thầy. Thông thường, trước khi bắt đầu câu chuyện, Thầy hay dạy phải ngồi Thiền ít phút, hầu sâu lắng tâm hồn, cho cõi lòng an bình thật sự! Phòng Thầy trên lầu của Thiền Viện, nền gỗ, sạch đẹp và mát mẻ, nên ngồi thiền cũng không khó khăn lắm.
Có lần, Thầy chia sẻ kinh nghiệm viết văn, dịch thuật của mình. “Phải vô cùng giản dị như cuộc sống giản dị. Khi viết hay dịch xong, phải đọc đi đọc lại nhiều lần. Phần đầu cho khúc chiết rõ ràng, phần giữa phải lôi cuốn, thuyết phục và phần kết thúc phải cho độc giả nhiều suy nghĩ”.
Thầy đặc biệt quan tâm tới việc sử dụng từ ngữ: “Phải Việt hoá hoàn toàn. Đừng nên dính mắc vào văn phạm, nhất là văn phạm Anh văn. Phải thật giản dị, nhưng trong sáng và chính xác”. Thầy không muốn người đọc có cảm giác nhàm chán sau khi xem đoản văn của mình. Mình phải động não trước trăm nghìn lần, sau đó mới đến phiên độc giả.
Hồi đó, nhóm học Anh văn trên phòng Thầy chỉ vỏn vẹn có vài vị. Đến phần vô cùng khó, chúng con dịch không xong, nhưng Thầy giải quyết rất nhanh gọn và rõ ràng. Thầy dịch thoáng, mà không mất ý tác giả. Đó là kinh nghiệm dịch thuật con học được nơi Thầy.
Có thể nói, Thầy là một kiến trúc sư, luôn nhìn mọi sự vật, mọi vấn đề dưới góc độ của dựng xây, phát triển, mỹ thuật và hoàn hảo!
Kính thưa Thầy,
Hồi đó, Thầy thường nhắc chúng con: “Ở ngoài đời, đa phần con người sinh ra, lớn lên đều cố gắng thực hiện một ước mơ đời mình. Ước mơ địa vị cao sang, tiền rừng bạc biển, vợ đẹp con ngoan. Nhưng sống hưởng thụ đôi năm, rồi cũng đến ngày chấm hết”.
“Nhưng, quý Thầy tu hành thì khác. Phải đi theo con đường lý tưởng của Đức Phật. Tâm hồn trái tim phải thật vĩ đại và cao thượng. Bỏ hết tất cả để được tất cả. Thong dong tự tại dưới ánh nắng mặt trời hay an vui đi trong những nơi thiếu thốn khô cằn”.
Quả thật, nơi Thầy, không có gì bí mật dấu diếm. Tất cả đều được chỉ bày, gợi ý hơn là nói ra. Thầy chưa từng chỉ trích, hay nói sau lưng ai. Có lẽ tính cao thượng này, phần nào Thầy học được từ Ôn Minh Châu, người đã hướng dẫn Thầy trở về với đạo Phật nhiệm mầu!
Kính thưa Thầy,
Trên lớp học hay nơi phòng riêng, Thầy đến với chúng con, trước hết, bằng một nụ cười hiền hoà, sau đó bằng một giọng nói rõ ràng dứt khoát.
Nụ cười của Thầy thường rất vui tươi, có khi đượm chút hóm hỉnh. Nhưng cũng có lúc trở nên nụ cười buồn bã, mang âm hưởng, dáng vẻ của những vết thương mỏi mệt mà đời sống đã khắc ghi.
Giọng nói của Thầy đầy chất minh triết, vô cùng hồn nhiên, thỉnh thoảng cũng pha trò cho người nghe đỡ chán. Đó là giọng nói của người từng trải nghiệm, từng cảm nhận nỗi khổ niềm đau và những mất mát trong đời. Nhưng trong đó vẫn ẩn chứa những niềm vui sướng, ý chí vươn lên trong cuộc sống. Niềm vui như tia sáng vẫn còn bập bùng trong bóng tối lặng yên.
Nụ cười hoan hỷ đượm nét thong dong của Thầy đã nói lên một triết lý sống ở đời. Cung cách hành xử và thái độ đến với tha nhân của Thầy luôn bắt nguồn từ trái tim trinh thành và chân thật. Nơi đó, không có toan tính, không có hãm hại, không có oán thù chém giết. Có chăng chỉ là những hồi ức về một thời trong chiến tranh lửa đạn, trong gian nan thử thách.
Ở điểm này, con thấy Thầy chính là chứng nhân cho một quê hương trong thời khó khăn nghèo thiếu, nhưng đầy ấp kỷ niệm thương yêu. Thầy là chứng nhân cho một đạo Phật đang được hồi sinh chính tại quê hương mình!
Kính thưa Thầy,
Con chưa bao giờ thấy ánh mắt Thầy lộ vẻ thất vọng buồn bã, chán chường hay tức giận. Con chưa bao giờ thấy Thầy biểu tỏ thái độ hay hành động mang tính thù ghét, trả đũa hãm hại tha nhân, mặc dù cá nhân Thầy đã bị hãm hại quá nhiều.
Ôi, nhân cách đạo đức của Thầy đã giúp cho con hiểu rõ về đời sống trần tục. Đời sống lúc nào cũng đấu tranh, giành giật. Đời sống của những trò chơi tan vỡ bại thành và bất công. Đời sống luôn gắn liền với sự bại thành hơn là hoà hợp, và thành công hay thất bại âu cũng là ý nghĩa đích thực của cuộc đời!
Cuộc sống của Thầy không chỉ hướng ngoại với những sinh hoạt bình thường, mà còn là một thế giới tâm linh hướng nội. Những rung động con tim trước những tang thương mất mát, những sẻ chia trước những khó khăn của tha nhân, những tuỳ hỷ trước những thành đạt của con người. Tất cả đều ẩn chứa một chiều sâu tâm hồn, khắc hoạ được những nét đẹp thiên thu, những an bình bền vững trong cuộc sống vốn nhiều phức tạp và đa dạng!
Kính thưa Thầy,
Những hoa trái của Thầy ươm mầm tưới nước, giờ đã đến lúc dâng hiến cho đạo cho đời. Quý thầy trong nhóm dịch thuật tiếng Anh đã thành những nhân tố hữu dụng cho đạo pháp, có dư thừa khả năng và đầy bầu nhiệt huyết. Những con người này hiện là thành phần chủ lực nơi Học Viện Thành Phố. Ngoài niềm tin son sắt trong cuộc sống, họ còn là những con người có đầy đủ nghị lực, đạo đức lương tâm và trí tuệ để vượt thắng chính mình và phục vụ tha nhân.
Thầy đã tích cực giúp Ôn Minh Châu đào tạo những con người biết nhìn xa hiểu rộng, những con người đầy lòng nhân ái, biết hy sinh, dám hành động vì cuộc sống quanh mình!
Kính thưa Thầy,
Những tác phẩm của Thầy để lại, dù ở bất cứ dạng thức nào, ngoài những giá trị nghiên cứu còn có giá trị thiết thực, gắn chặt với con người trong đời sống đương đại.
Thầy đã cống hiến, dựng xây và phụng sự bằng tất cả tâm hồn trong sáng, bằng những nụ cười hạnh phúc và tiếng nói chân thành xuất phát từ trái tim Việt Nam.
Ngồi tĩnh toạ cho tâm thái an bình, bất giác con nghe được nhịp đập của trái tim Thầy, cũng như tận mặt nhìn rõ ánh mắt hoan hỷ từ ái, tấm lòng rộng mở của Thầy.
Trong những khoảnh khắc thanh tịnh, con hình dung được cuộc sống trầm lặng, êm ả có vẻ bình thường của Thầy.
Ánh mặt trời đang chiếu rạng, thiên nhiên đang hoà điệu với cỏ cây hoa lá. Trên mảnh đất hình chữ S thân thương, Tăng-Ni Học Viện Phật giáo ba miền đang thành tâm tiễn biệt một con người khả kính.
Cuối cùng rồi, mọi hư ảo của cuộc đời sẽ biến tan, chỉ còn tâm hồn thanh cao, đạo đức thánh thiện. Nét duyên dáng của nụ cười, giọng nói của triết gia và sự ra đi yên ả sẽ tồn tại miên viễn!!!
Con thành tâm tiễn biệt Thầy!
Hậu học Thích Thiện Hữu kính lễ!
